Online ortamlarda her geçen gün işlem yoğunluğunun arttığı elektronik ticaret platformunda, oluşturulan satım ve hizmet sözleşmelerinde; taraflardan tüketicilerin haklarının gözetilmesi hususu, hukuki açıdan düzenlemelere ihtiyacı arttırmıştır. Değişen gereksinimler bağlamında doğal olarak hukuk alanı da, hizmet sağlayan e-ticaret firmalarının sorumluluklarını yerine getirmemelerine karşı cezai yaptırımlar vb. konularda revize yoluna gitmektedir. Ülkemizde bu bağlamda 01.05.2015 tarihinde 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, Mesafeli Satış Yönetmeliği, Fikir ve Saat Eserleri Kanunu, Markalar Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, İnternet Kanunu ve e-Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Tasarı’ları söz konusudur.
Her geçen gün yeni gelişmeleriyle karşılaştığımız hukukun aktif dalı Bilişim Hukuk’un da tüketicilerin E-ticaret faaliyetlerinde yardımcıları ise alanında tecrübeli Bilişim Avukatları olacaktır.
Tüketiciler e-ticarette sipariş öncesi hak ve yükümlülüklerinden ne kadar haberdarlar?
E-ticaret Kanunu’nun tüketicilerin haklarını korumak ve e-ticaret firmalarının da yükümlülük ve yaptırımlarını düzenlemek adına tüketiciye tanıdığı haklar;
- Tüketicinin ziyaret ettiği e-ticaret sitesi, bağlı olduğu firmanın tanıtımını yapması gerekir. Ancak bu yükümlülüğü yerine getirmeyen e-ticaret firmalarına 1.000 TL’den 5.000 TL’ye kadar idari para cezası söz konusudur.
- E-ticaret firması tüketiciye söz konusu uygulama platformlarından ticaret unvanını, MERSİS numarasını,iletişim bilgisi vb. bilgilerini verme ve geri dönüşler için şikayet bildirim iletişim bilgilerini sağlamak mecburiyetindedir.
- Tüketici e-ticaret firmasının sunduğu mal ve hizmetlerin özellikleri, vergi, ulaşım masraflarının da dahil olduğu toplam fiyatına dair bilgilerine ulaşabilmelidir. Ayrıca ek giderlerin doğma ihtimaline karşı net verilmeyen toplam fiyat ihtimali hakkında tüketici bilgilendirilmelidir.
- Tüketici cayma hakkını kullanma ihtimaline karşı hangi hallerde yararlanabileceği, hangi şartlarda yararlanamayacağı ve cayma hakkını iletebileceği iletişim bilgilerine dair bilgi sahibi olma hakkı bulunmaktadır
- Uyuşmazlık hususunda tüketicinin, hangi mercilere ulaşabileceğine dair bilgilendirilme hakkı bulunmaktadır
- Markalar ve e-ticaret işletmeleri, tüketicinin izni olmadan e-posta ve SMS aracılığıyla tüketicilere reklam maksatlı gönderimlerde bulunamamaktadır. Ayrıca tüketicinin daha önceden onay verdiği koşullar dahilinde de reddetme hakkı bulunmaktadır
- Tüketicinin şahsi bilgilerinin onayı olmaksızın diğer kişilerle paylaşımı yasaktır. Bu noktada tüketiciye hangi maksatla yararlanacağına dair bilgilendirilme yapılması mecburidir.
E-ticarette siparişin tamamlanması sonrası her tüketicinin bilincinde olması gereken hak ve yükümlülükleri…
- Tüketicinin siparişi vermesi ve tamamlaması ardından siparişin alındığı bilgisi öncelikle mutlaka e-ticaret sitesi ara yüzünde veya mobil ara yüzde kendisine iletilme hakkı bulunmaktadır.
- Tüketicinin, siparişin alındığı bilgisinin kendisine e-posta, SMS, telefon veya faks benzeri enstrümanlar vasıtasıyla iletilme hakkı bulunmaktadır. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen firmalar için 1.000 TL’den 10.000 TL’ye kadar idari para cezaları söz konusudur.
- Tüketicinin e-ticaret firmasıyla oluşturduğu ürün veya hizmet sözleşmesinin kendisine elektronik veya fiziki ortamda iletilmesi hakkı bulunmaktadır. Söz konusu yükümlüğü ihlal eden e-ticaret firmaları 1.000 TL’den 5.000 TL’ye kadar idari para cezası ile cezalandırılmaktadır.
- Ürünün teslim vadesine dair bilgilendirilme yapılmaması hususunda ürün satışlarında mutlaka sipariş e-ticaret şirketine ulaştığı tarihten itibaren 30 gün içerisindeteslimat gerçekleştirilmelidir.
- Bahsi geçen yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde e-ticaret firmasına karşı tüketicinin sözleşmeyi feshetme ve yasal gecikme faizi ile birlikte ödediği bedelin kendisine iadesinde yasal talep hakkı bulunmaktadır.
- Tüketici, ürün ve hizmetin satın alınmasının ardından 14 gün içerisinde sözleşmeden cayabilir. Bunu yaparken de herhangi bir sebep göstermesine ya da cezai bedel ödemesine gerek yoktur.
- Tüketicinin cayma hakkı dayanıklı olmayan ve zaman karşı tükenme riski söz konusu olan ürünlerde istisnalara tabidir.
- Cayma hakkından yararlanacak tüketiciler, bu durumu e-ticaret sitesine bildirdikten sonra firmalar 14 gün içerisinde ücret ve kargo gibi bedelleri iade etmek mecburiyetindedir.
- Tüketiciler ise cayma hakkını kullandıklarını bildirmelerinin ardından 10 gün içerisinde ürünü, e-ticaret firmasına iletmelidirler.
İşletmeler açısından e-ticaretin hukuki boyutu ise…
İşletmeler e-ticaret öncesi;
- E-ticaret işletmeleri tüketicilerin rahatlıkla erişebilecekleri biçimde ana sayfalarda, kendilerine dair açıklamalar sunmak mecburiyetindedir. Merkez adresleri, iletişim numaraları, işletme adı ya da tescilli marka benzeri bilgiler tüketicilerin ulaşması gereken bilgilerdendir.
- E-ticaret işletmeleri satıştan önce, ürün veya hizmetle dair bilgi, satın almaktan cayması halinde sürecin gerektireceği şartlar ve yükümlülüklere dair tüketicilere bilgi sağlama mecburiyetindedirler.
- Toplam fiyat bilgisi ve ek masraflar gösterilirken ön bilgilendirme yapıldığına dair tüketiciden onay almak mecburiyetindedirler.
- Sözleşmede “cayma hakkına ilişkin maddeler” 16 punto ile diğer maddeler ise en az 12 punto ile gösterilmelidir.
- E-ticaret firmaları; sözleşmede e-ticaret sitesinin ara yüzünde alınan ürün, ek masraflar, toplam bedel gibi açıklamaların bulunduğu sipariş özetine de yer verilmelidir.
- E-ticaret firmasının sayfasında tüketicinin sözleşmeden cayması veya değişim yoluna başvurması imkanlarını sunması zorunludur.
E-ticaret sonrasında işletmeler;
Siparişin tamamlanmasından sonra onaylanan mesafeli sözleşme, elektronik veya fiziki ortam vasıtasıyla tüketiciye iletilmelidir. Yıllık cirosu 5 milyon TL’yi aşan işletmeler e-fatura uygulamasına geçmek konusunda mecburi iken daha az ciroya sahip e-ticaret firmaları da e-arşiv ve e-fatura alternatiflerini seçebilmektedirler.
Sonuç olarak…
Teknoloji toplumunun zamandan kazanmak ve çeşitli alternatiflerden yararlanmak için çaba sarf eden bireylerine bu fırsatları sunan e-ticarette; tüketicilerin ve bu platformda hizmet sağlayan firmaların, yaşadıkları mağduriyetlere karşın Elektronik Ticaret ve İnternet Kanunu doğrultusunda gerekli bilgi donanıma sahip Bilişim Avukatlarına danışmaları faydalarına olacaktır.
